Koku duyusu, bireylerin bulundukları çevreyle olan ilişkilerini artırmakta ve bireylerin çevreye uyumunu kolaylaştırmaktadır. Duyularımız birbirinden farklı olduğu için farklı tepkiler vermektedir. Koku duyusu, günümüze kadar çoğunlukla bireylerin hayatta kalma mücadelesi üzerinden şekillenmiş ve gelişmiştir. Belleğimiz, kokular sayesinde bilgi toplarken bireylerin çevreye uygun hareket etmesini ve karar vermesini sağlamıştır. Son dönemlerde koku duyusunun önemi üzerinden hareket eden birçok kurum ve kuruluş, kurumsal kokulandırma çalışmalarını hızlandırmıştır. Kurumsal kokulandırma, sektör, mekân, marka gibi unsurların dikkate alınarak kokular ile birlikte bireylerin duygu durumlarını etkilemeyi amaçlayan bir alandır.
Koku Duyusu Belleğimizi Ne Kadar Etkilemektedir?
Belirli bir unsurun veya eylemin hatırlanabilmesi için hem bellek hem de kokulardan yararlanılmaktadır. Belleğe geçmişte deneyimlediği bir koku çağrıştırıldığında bellek daha önceden kodladığı ögeyi öne çıkarmaktadır. Örneğin, yasemin kokusunun ortamda bireyler üzerinde uyarıcı; lavanta kokusunun ise yatıştırıcı ve sakinleştirici bir etkisi olduğu gözlemlenmiştir. Yapılan bir araştırmada, bireylerin koku hafızası ile birlikte bellekleri test edilmek istenmiştir. Bireylere lavanta kokulu bir ortamda matematik formülleri gösterilmiş ve kokusuz ortamdaki başarılarıyla karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda, bireylerin lavanta kokulu ortamda daha az hata yaptıkları ortaya çıkmıştır.
Zihnin ayrıca bellekte bulunan ögeleri birleştirme özelliği de mevcuttur. Bir fincan kahvesi görüldüğünde bu fincan kahvesi, kahve kokusunu çağrıştırmakta ve hatırlatmaktadır. Birey, koku sayesinde mekân ile ögeyi zihninde birleştirmektedir. Ayrıca yapılan bir araştırmada sandal ağacı ve gül kokuları ile birlikte bireylerin hafızası üzerindeki etkileri gözlemlenmek istenmiştir. Katılımcılara kokulu ve kokusuz iki farklı ortam olmak üzere reklam görüntüsü izletilmiş ve bireylerden markada bulunan unsurların hatırlanması beklenmiştir. Araştırma sonucunda, bireylerin koku ile özdeşleştirilmiş markayı daha çok hatırladığı ortaya çıkmıştır.
Hangi Alanlarda Kullanılmaktadır?
Koku duyusu, mağazalarda, restoranlarda, ofislerde, kliniklerde ve daha birçok alanda aktif şekilde kullanılan bir duyudur. Mağaza kokulandırma örnekleri oldukça önemlidir. Limon ve mandalina kokularının yoğun bir şekilde kullanıldığı mağaza kokulandırmalarında, müşterilerin duygu durumları incelenmiştir. Bu tür bir kokulandırmanın mevcut olduğu bir yerden alışveriş yapan müşterilerin, mağazayı tekrar ziyaret etme olasılıklarında artış gözlemlenmiş ve mağazanın bireyler üzerinde olumlu bir etki bıraktığı ortaya çıkmıştır. Yılbaşı gibi özel zamanlarda ortamla uyumlu bir şekilde yapılan kokulandırma çalışmaları, müşterilerin tüketim faaliyetlerini artırmış ve yılbaşı ruhuna bürünmelerini kolaylaştırmıştır. Kokulandırma çalışmaları yalnızca giyim mağazası üzerinden düşünülmemeli, yiyecek, kitap, süpermarket gibi birçok alanda göz önüne alınmalıdır.
Koku duyusu, restoranlarda da öne çıkmaktadır. Özellikle de tüketim faaliyetlerinin yoğun bir şekilde gerçekleştiği ve rekabet kültürünün yoğun olduğu bu alanda farklılık yaratmak oldukça önemlidir. Bireylerin restorandan memnun olarak ayrılabilmesi için görsel ve tat unsurlarının yanında kokular da oldukça önemlidir. Klinik kokulandırmasında ise durum biraz daha farklıdır. Bireylerin gerginliklerinin giderilmesi ve sinirlerinin yatıştırılması amacıyla birçok farklı koku kullanılabilmektedir. Portakal ve lavanta kokuları bireylerin sakinleşmeleri için oldukça önemli kokulardır.