Koku ve Mekan

Her mekânın kokusal bir kimliği olduğu bir varsayım değildir…

Richard Neutra’ya göre, çevremizdeki görülebilen somut ögelerden yalnızca yararlanılmaması, aynı zamanda soyut ögelerden de yararlanması gereklidir. Mekânda soyut ögelerden yararlanırken kokunun öne çıkan bir öge olarak bulunması, mekân ve kişi arasındaki ilişkiyi güçlendirecektir. Aynı zamanda koku ve mekân ilişkisi birçok farklı açıdan şekillenebilmektedir. Mekânda bulunan kokuların, mobilyaların ve kokuyla atmosferin uyumu bireylerin mekânda geçirdiği zaman miktarı ve tanımını etkilemektedir.

Mekânda bulunan kokular aynı zamanda o mekânda bulunan kişiler hakkında bilgiler vermektedir. Kişilerin bu mekânda yaşadığı duygular ve hisler, farklı bir mekânda o kokunun hissedilmesi ile hatırlanabilmektedir.

Mekân ve koku ilişkisinde dikkat edilmesi gereken unsur, mekânda bulunan nem, kuraklık, hava akımı ve bitki örtüsüdür. Bu unsurlara göre mekân içerisinde bulunan koku da değişim göstermektedir. Aynı zamanda ortamda bulunan unsurlar, ışık ve kokunun bulunduğu konum da mekân ve koku arasındaki ilişkiyi etkilemektedir.

Kokuların Etkileri

Kokuların kullanımı her mekânda mümkündür. Hastaneden restoranlara, kliniklerden plazalara kadar birçok alanda kokulandırma sistemleri kullanılmaktadır. Kendine özgü kokuyu markaları ile eşleştirmek isteyen kuruluşlar, müşterileri üzerinde daha fazla etki alanına sahiptir. Kokunun kullanılmak istene ortama uygun bir şekilde kullanılması bu bakımından en önemli unsur olarak karşımıza çıkacaktır. Yapılan araştırmalara göre, nane kokusu kişilerdeki enerjiyi artırıp yorgunluğu azalttığı için spor salonlarında kullanılabilmektedir. Limon kokusunun sakinleştirici etkisinden yararlanarak klinikler içerisinde kullanılması da oldukça mantıklı olacaktır.1

Kokular yalnızca ortamda hoş bir vakit geçirme aracı olarak görülmemeli, şifalı, psikolojik ve fizyolojik rahatsızlıkları giderebilecek özelliklerinden de yararlanmak gerekmektedir. Örneğin, narenciye ve biberiye kokularının bireyleri yatıştırdığı, sinirsel problemleri rahatlattığı tespit edilmiştir. Bir diğer örnek ise lavanta kokusundan örnek verilebilmektedir. Lavantanın bireylerin stres seviyesini azalttığı, sinirsel ağrılara iyi geldiği, uyku problemlerini çözmede yardımcı olduğu kişiler tarafından bilinmektedir. Yoğun stres gerektiren çalışma ortamlarında lavanta kokusunun kullanılması çalışanlar için en doğru tercih olabilmektedir.

Araştırmalara göre mekân ve kişiler arasındaki ilişki kokuların yansıtmış olduğu duygular ile alakalıdır. Ada çayı kokusunun uykusuzluk, panik atak ve anksiyete gibi rahatsızlıklara iyi geldiği bilinirken reyhan kokusu konsantre edici ve kafa karışıklığının çözümlenmesinde yardımcıdır. Bu nedenle yoğun yoğunlaşma gerektiren okul gibi ortamlar kokuların kullanılması için önemli mekânlardır.2

Koku ve Mimari

Antik çağlarda mimari yapılar ve mekânların tasarlanmasında koku unsurundan yararlanılmıştır. Kokunun mekân içerisinde rahat bir şekilde dolaşabilmesi ve yayılımının kolay olabilmesi için mekânların mimarisine dikkat edilmiştir.

Kokunun bir mekânda yer alması ilk olarak 16. Yüzyılda olmuştur. 16. Yüzyılda Fransa’da sarayda kraliyet yemekleri verilirken salona güzel kokulu ince otlar serpilmiştir. Odanın çeşitli bölümlerine serpilen otlar sayesinde ortamda mekân ile uyumlu bir koku oluşmuştur. Daha sonraki yıllarda mekâna otların serpilmesi uzun yıllar boyunca devam etmiştir. Koku ve mekân arasındaki o dönemdeki ilişkiye resmedilen tablolardan yola çıkılmıştır.

Ortam kokulandırma, mekânların tasarımında ve atmosferinde yüzyıllar boyunca kullanılmıştır ve kullanılmaya da devam edecektir…

Kokular, bir mekânın yaşadığının en önemli göstergelerindendir. Mekânın hafızalarda kalıcı olmasını sağlayan, kişilerde hoş duygular uyandıran unsur da kokudur. Bir mekânda kullanılan koku, o mekânı tamamen farklı bir atmosferde gösterebilir. Bu nedenle, mekânın özüne ve ruhuna uygun kurumsal kokulandırma çalışmalarının uygulanması en doğrusu olacaktır. Scentfume Kurumsal Kokulandırma ile mekânınıza uygun kokulandırmayı sağlayabilirsiniz…

1- Köse, Burcu. ”Mekan Algısı ve Koku: Kokunun Mekan Tasarımına Potansiyel Katkıları”, Yüksek Lisans Tezi, 2016 Haziran. 

2- Köse, Burcu. ”Mekan Algısı ve Koku: Kokunun Mekan Tasarımına Potansiyel Katkıları”, Yüksek Lisans Tezi, 2016 Haziran.